Γράφει η Βρυώνη Σοφία, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Πτυχιούχος Α.Τ.Ε.Ι. Θεσσαλονίκης
Πρωταρχική ανάγκη για τον καθένα ανεξάρτητα από το είδος της άσκησης είναι μια ισορροπημένη διατροφή η οποία να καλύπτει τις ενεργειακές απαιτήσεις και να παρέχει όλα τα απαραίτητα θρεπτικά συστατικά. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως χρειάζεται σκληρή και παρατεταμένη άσκηση, αν θέλουν να χάσουν βάρος και να έχουν καλή υγεία. Κανένα από τα δύο δεν είναι σωστό. Χωρίς αλλαγή στη διατροφή, το βάρος που χάνει κανείς από την άσκηση είναι λίγο -οι περισσότερες έρευνες κάνουν λόγο για 3 με 4 κιλά τον χρόνο. Μόνο όταν βελτιώσουμε την διατροφή μας, θα δούμε σημαντικά αποτελέσματα από την άσκηση στο βάρος μας και, ακόμα πιο σημαντικό, στη σύσταση και στο σχήμα του σώματος μας.
Τα λίπη, καθώς και οι υδατάνθρακες, μπορούν να παρέχουν καύσιμο για τους μύες κατά τη διάρκεια της άσκησης. Το λίπος είναι σημαντική πηγή ενέργειας, πρέπει να καλύπτει το 20-25% της ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης, ιδιαίτερα για αθλητές που έχουν σχέση με δραστηριότητες μεγάλης διάρκειας, αλλά χαμηλής έντασης, ενώ για δραστηριότητες υψηλής έντασης που έχουν μικρή διάρκεια, οι υδατάνθρακες είναι η πρώτη πηγή ενέργειας σε ποσοστό 55-60%.
Βελτιώνοντας την ποιότητα της τροφής και αυξάνοντας τη συνολική ενεργειακή πρόσληψη, το χαμηλό ποσοστό του 20-25% πρόσληψης λίπους από τους αθλητές οδηγεί σε αύξηση της παροχής απαραίτητων λιπαρών οξέων που απαιτούνται για τις φυσιολογικές βιολογικές λειτουργίες. Είναι γνωστό, ότι τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα επηρεάζουν τη δομή των κυτταρικών μεμβρανών ιδιαίτερα των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Μια ομάδα Γάλλων ερευνητών ανέφερε ότι η αύξηση της πρόσληψης ωμέγα-3 λιπαρών οξέων, με τη μορφή συμπληρωμάτων (π.χ. κάψουλες ιχθυελαίων), είχε σαν αποτέλεσμα τη βελτίωση της πλαστικότητας των ερυθρών αιμοσφαιρίων, τη μεγιστοποίηση της κατανάλωσης οξυγόνου και τη βελτίωση της οξυγόνωσης του αίματος κατά την άσκηση σε μεγάλα υψόμετρα..
Οι παράγοντες που επιδρούν στην ενεργοποίηση των αποθεμάτων λίπους είναι οι εξής:
Η ένταση της άσκησης:
Όταν η άσκηση είναι έντονη η παραγωγή ενέργειας γίνεται χωρίς την παρουσία οξυγόνου, δηλαδή αναερόβια, καίγοντας κυρίως γλυκόζη. Αντίθετα, όταν είναι χαμηλή έως μέτρια η παραγωγή ενέργειας γίνεται με την παρουσία οξυγόνου, δηλαδή αερόβια, με κύρια πηγή ενέργειας το λίπος. Με το χαρακτηρισμό "χαμηλή ως μέτρια" εννοούμε ότι η καρδιακή συχνότητα θα πρέπει να κυμαίνεται γύρω στο 60% της μέγιστης καρδιακής συχνότητας (ΜΚΣ=220-Ηλικία).
Η διάρκεια της άσκησης:
Το ποσό του λίπους που καίγεται με την προπόνηση είναι ανάλογο με τη διάρκειά της. Όσο περισσότερη ώρα κάνουμε προπόνηση, η άσκηση γίνεται όλο και πιο αερόβια, άρα τόσο περισσότερο λίπος καίμε. Έχει αποδειχθεί ότι χρονική διάρκεια άσκησης από 20 λεπτά και πάνω ενεργοποιεί το κάψιμο του λίπους.
Το είδος της άσκησης:
Η προπόνηση μεγάλων μυϊκών ομάδων που επιβαρύνουν το σύστημα κατανάλωσης οξυγόνου είναι οι καταλληλότερες για την καύση του λίπους. Π.χ: γρήγορο περπάτημα, τζόκινκγ, κολύμβηση μεγάλων αποστάσεων, ποδόσφαιρο, ποδηλασία κτλ.
Έρευνες έχουν δείξει, πως η πρωινή γυμναστική είναι αυτή που αυξάνει το μεταβολικό ρυθμό για 10 έως και 12 ώρες μετά, σε αντίθεση με την βραδινή γυμναστική, που αυξάνει το μεταβολικό ρυθμό για 4-5 ώρες και επιβραδύνεται πάλι, όταν πάμε για ύπνο.
Αμέσως μετά την γυμναστική, και ανάλογα με τον τύπο της, θα πρέπει να ακολουθείτε την ανάλογη διατροφή, δηλαδή:
Η διατροφή μετά από αερόβια άσκηση θα πρέπει να περιλαμβάνει πρωτεΐνη, συνδυαστικά με υδατάνθρακα χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, για να γίνει αναπλήρωση γλυκογόνου, αλλά και αύξηση μυϊκής μάζας και να μην νιώθετε πιασμένοι και κουρασμένοι. Μια καλή επιλογή είναι ρύζι με γιαούρτι, ή γάλα με δημητριακά.
Η προπόνηση με αντιστάσεις είναι μια αναεροβική μορφή άσκησης, όπου το σώμα σας θα χρησιμοποιήσει το ήδη υπάρχον γλυκογόνο στους μύες κι όχι το λίπος. Παρ’ όλα αυτά, αν η άσκηση έχει διάρκεια, καθώς θα έχετε καταναλώσει όλα τα αποθέματα γλυκογόνου, το σώμα σας θα στραφεί προς το αποθηκευμένο λίπος για ενέργεια, εκτός κι αν καταναλώσετε υδατάνθρακες. Η διατροφική πρόταση λοιπόν, θα πρέπει να περιλαμβάνει γεύμα υψηλό σε πρωτεΐνη, όπως κρέας/κοτόπουλο με σαλάτα και όσπρια με ψάρι για τους χορτοφάγους.
Φυσικά, τα λιπαρά θα πρέπει να είναι χαμηλά και στους δυο τύπους ασκήσεων, εάν επιθυμείτε απώλεια βάρους με στόχο την απώλεια σε λίπος, ενώ αν θέλετε να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας, η ένταξη ξηρών καρπών και φρούτων θα παίξει σημαντικό ρόλο. Μια καλή συνταγή είναι γιαούρτι με μπανάνα στο μπλέντερ με λίγο φυστικοβούτυρο και κανέλα.
Επομένως, η κατάλληλη διατροφή σε συνδυασμό με την κατάλληλη άσκηση μπορούν να οδηγήσουν αποτελεσματικά στο χάσιμο των περιττών κιλών.Το ιδανικό λοιπόν, είναι ένα μεγάλο ποτήρι νερό και ένα φρούτο με χαμηλό γλυκαιμικό φορτίο (π.χ. μήλο) ή μία μπάρα δημητριακών πλούσια σε φυτικές ίνες, αμέσως μετά το πρωινό ξύπνημα. Για να μεγιστοποιηθεί η δράση της πρωινής γυμναστικής, καλό είναι να καταναλώσετε πρωτεΐνη, όπως γιαούρτι ή γάλα (εάν θέλετε μπορείτε να τα ενισχύσετε με σκόνη γάλακτος που μπορείτε να βρείτε σε super market). Εναλλακτικά, αν υποφέρετε από κράμπες, δύο φέτες φρυγανισμένο ψωμί ολικής άλεσης με λιωμένη μπανάνα και κανέλα συνοδευόμενο από 1 ποτήρι γάλα είναι ιδανικό. Ο συγκεκριμένος τρόπος διατροφής, αυξάνει την παραγωγή γλυκαγόνης και την αυξητική ορμόνη, ενισχύοντας έτσι το μυϊκό ιστό και την καύση του λίπους.
