ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΣΤΕΟΑΡΘΡΙΤΙΔΑ;

Η οστεοαρθρίτιδα είναι η πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας. Περισσότεροι από 100 εκατομμύρια  άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα. Επιδημιολογικά δεδομένα από το Ελληνικό Ίδρυμα Ρευματολογικών Ερευνών αναφέρουν ότι στην Ελλάδα η συνολική συχνότητα της συμπτωματικής οστεοαρθρίτιδας είναι 13,1% των ενηλίκων. Υπολογίζεται ότι περισσότερο από 1 εκατομμύριο Έλληνες - κατά άλλους 2 εκατομμύρια- πάσχουν από αυτή.

Η συχνότητα της νόσου αυξάνει με την ηλικία έτσι ώστε μετά τα 65 χρόνια, 3 στα 4 άτομα πάσχουν από οστεοαρθρίτιδα ενώ περισσότερο από το 85% των ατόμων αυτών έχουν ευρήματα στις ακτινογραφίες των αρθρώσεων τους ακόμη και όταν δεν έχουν συμπτώματα. Ο αριθμός των ατόμων που πάσχει από οστεοαρθρίτιδα αυξάνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια, λόγω της αύξησης του αριθμού των ηλικιωμένων ατόμων, ιδίως στις ανεπτυγμένες χώρες.

Οι κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις από την πάθηση είναι τεράστιες: αποχή από την εργασία, ευρεία χρήση φαρμάκων, χειρουργικές επεμβάσεις, αναπηρία. Αποτελεί μία από τις πιο συχνές αιτίες ανικανότητας.

Είναι ίσως η ποιο «αρχαία» νόσος. Η εξέταση οστών, προϊστορικών σκελετών από μούμιες Αιγυπτιακές, έδειξε ότι η οστεοαρθρίτιδα είναι τόσο παλαιά όσο και τα διάφορα θηλαστικά είδη.

Πρόκειται για μια χρόνια πάθηση. Επειδή εμφανίζεται συνήθως αργά στην πορεία της ζωής, παλαιά θεωρείτο σαν φυσιολογικό  επακόλουθο της γήρανσης (ήταν γνωστή και ως εκφυλιστική νόσος των αρθρώσεων).

Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί  μεγάλη πρόοδος όσον αφορά την κατανόηση των παθοφυσιολογικών  μηχανισμών που οδηγούν στη νόσο. Σήμερα γνωρίζουμε ότι πρόκειται για μεταβολική νόσο, με πολύπλοκους μηχανισμούς.

Η οστεοαρθρίτιδα προσβάλλει κυρίως τον αρθρικό χόνδρο. Ο χόνδρος είναι ο ιστός που καλύπτει τις αρθρικές επιφάνειες σαν μαξιλαράκι και βοηθά τα κόκαλα της άρθρωσης να γλιστρούν το ένα πάνω στο άλλο κατά την κίνηση. Είναι ένα ζωντανό υλικό που συνεχώς καταστρέφεται και ανανεώνεται, αποτελείται δε από κολλαγόνο, πρωτεογλυκάνες και κύτταρα, τα χονδροκύτταρα.

Κάτω από φυσιολογικές συνθήκες, το χονδροκύτταρο  διατηρεί μια ισορροπία ανάμεσα στις διεργασίες καταστροφής και ανανέωσης του χόνδρου.  Όταν αυτή η ισορροπία διαταραχθεί, υπέρ των καταστροφικών λειτουργιών, ο χόνδρος σπάζει, αποκτά ρωγμές και τελικά χάνεται εντελώς, αφήνοντας ακάλυπτες τις αρθρικές επιφάνειες.

Η οστεοαρθρίτιδα εμφανίζεται σε άτομα συνήθως μέσης ηλικίας (μετά τα 45), πιο συχνά τις γυναίκες. Στις περιπτώσεις που προσβάλλει ανθρώπους νεώτερης ηλικίας, συνήθως πρόκειται για την λεγόμενη δευτεροπαθή οστεοαρθρίτιδα, η πιο συχνή αιτία της οποίας είναι ο τραυματισμός της άρθρωσης.

Η αιτία της πάθησης παραμένει άγνωστη. Ενοχοποιούνται πολλοί παράγοντες με κυριότερους τους:

•    Παχυσαρκία, συνδέεται στενά με την οστεοαρθρίτιδα, κυρίως με την οστεοαρθρίτιδα των γονάτων.
•    Ηλικία
•    Γενετικούς παράγοντες (οι γυναίκες έχουν πιθανότητα 30-50% να κληρονομήσουν από την μητέρα τους την οστεοαρθρίτιδα χεριών)
•    Τραυματισμούς της άρθρωσης
•    Εργασία ή ενασχόληση με ορισμένα σπορ.
•    Συγγενή αίτια (συγγενές εξάρθρημα του ισχίου, επιφυσιακές δυσπλασίες).
•    Ενδοκρινολογικά αίτια (σακχαρώδης διαβήτης, μεγαλακρία).
•    Άλλες παθήσεις των οστών (ρευματοειδής αρθρίτιδα, οστεονέκρωση, λοίμωξη).

Ποιες αρθρώσεις προσβάλλει;

Προσβάλλονται συχνότερα η σπονδυλική στήλη (αυχένας –οσφύ), τα γόνατα, οι μικρές αρθρώσεις των χεριών και τα ισχία. Σπανιότερα μπορεί να προσβληθούν οι ώμοι, η στερνοκλειδική άρθρωση, οι αγκώνες, το μεγάλο δάκτυλο του ποδιού κ.α.

Η οστεοαρθρίτιδα διακρίνεται σε δυο μορφές, την εντοπισμένη και την γενικευμένη μορφή. Η εντοπισμένη μορφή συνήθως προσβάλλει 2-3 αρθρώσεις, κυρίως αυτές που βαστάζουν βάρος, όπως τα γόνατα και τα ισχία. Στην γενικευμένη μορφή προσβάλλονται μαζί πολλές αρθρώσεις στο σώμα ( χέρια - γόνατα - ισχία - σπονδυλική στήλη).

Πώς εκδηλώνεται;

Η οστεοαρθρίτιδα προκαλεί πόνο, δυσκαμψία και περιορισμό της κινητικότητας της άρθρωσης που προσβάλλει. Σε πιο προχωρημένο στάδιο προκαλεί παραμόρφωση της άρθρωσης.

•    Πόνος: εμφανίζεται συνήθως μετά από κούραση και υποχωρεί με την ανάπαυση. Όσο όμως η νόσος επιδεινώνεται ο πόνος γίνεται μόνιμος και εμφανίζεται ακόμη και την νύχτα κατά την διάρκεια του ύπνου. Επηρεάζεται από τις αλλαγές του καιρού, επιδεινώνεται από την υγρασία και το κρύο.

•    Δυσκαμψία άρθρωσης: το «μάγγωμα», το οποίο εμφανίζεται όταν η άρθρωση μείνει πολλή ώρα αχρησιμοποίητη.

•    Κριγμός: είναι ένας ήχος που ακούει ο ασθενής ή και οι γύρω του όταν κινεί την άρθρωση. Οφείλεται στην τριβή ανάμεσα στα κόκαλα της άρθρωσης τα οποία δεν προστατεύονται πια από τον χόνδρο.

Στην οστεοαρθρίτιδα σπάνια έχουμε σημεία φλεγμονής στην άρθρωση που πάσχει, δηλαδή θερμότητα, ερυθρότητα και πρήξιμο. Δεν προσβάλλονται ποτέ εσωτερικά όργανα. Προσβολή εσωτερικών οργάνων και έντονα σημεία φλεγμονής της άρθρωσης έχουμε αντιθέτως στην ρευματοειδή αρθρίτιδα, η οποία είναι η δεύτερη πιο συχνή μορφή αρθρίτιδας μετά την οστεοαρθρίτιδα.

Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι τελείως διαφορετικό νόσημα, καθώς ανήκει στα αυτοάνοσα νοσήματα, έχει άλλη κλινική εικόνα και πορεία και τελείως διαφορετική θεραπεία.